بى لطف نیست که به مناسبت پیش آمدن سخن ، مکتوب جناب میرداماد به یکى از اهل یا نااهل زمانش عنوان شود. این نامه در فوائد رضویه مرحوم محدث قمى نیز نقل شده است و صورتش این است :
(رحم الله امرءاً عرف قدره و لم بیعد طوره، نهایت مرتبه بی حیایى است که نفوس معطله و هویات هیولانیه در برابر عقول مقدسه و جواهر قادسه به لاف و گزاف و دعوى بیمعنى برخیزند. این مقدار شعور باید داشت که سخن من فهمیدن دقیقه و بلوغ به مراتب عالیه کار هر قاصرالمدرکى ، و پیشه هر قلییل البضاعتى نیست ؛ فلامحاله مجادله با من در مقامات علمیه از بابت قصور طبیعت خواهد بود نه از بابت دقتا طبعت ، مشتى خفاش ‍ هعمت ، که احساس محسوسات را عرش المعرفت داتش و اقصى الکمال اداراک شمدند (واقصى الکمال هنر شمدند خ ل )، با زمده ملکوتیین ، که مسیر آفتاب تعقلشان بر مدئارات انوار علم قدسى باشد، لاف تکافؤ زنند و دعوت مخاصمت کنند شایسته نباشد (مخاصمت کنند روا نبود خ ل ) و در خور نیفتد و لیکن مشاکسه وهم با عقل و معارضه باطل لا حق و کشاکش ‍ ظلمت با نور بدعتى است نه امروزى و منکرى است نه حادث . و الى الله الممشتکى والسلام على من اتبع الهدى .

خود را به من ارخصم بسنجد عجبى نیست       چون جاى به پهلوى وجودست عدم را

         و اذا اتتک مذمتى من ناقص                      فهى الشهاده لى بانى کامل

خاقانى آن کان که طریق تو مى روند                زاغند و زاغ را روش کبک آرزوست

بس طفل کارزوى ترازوى زر کند                      نارنج از آن خرد که ترازو کند ز پوست

گیرم که مارچوبه کند تن بشکل مار                کو زهر بهر دشمن و کو مهره بهر دوست 

 تبصره از آنکه جناب شیخ فرمود: قصد المشائین بالثلب ... و ان الدرایه لیست الا عند القدماء الاوائل ، راقم حدس مى زند که این همان مطلبى باشد در وحدت شخصى وجود که عارفان اهل تحقیق بدان رفته اند، و قول به تشکیک وجود و تباین را، بدان نحو که از ظاهر قول مشاء مستفاد است ، انکار دارند. و همین قائلان به وحدت شخصیه وجود مى گویند: محققین از قدماى مشاء در اعتقاد به توحید بر همین مبناى قویم عارفان اهل تحقیق بوده اند؛ و متاخرین از مشاء قائل به تشکیک و تباین شده اند، چنانکه صائن الدین على بن ترکه در چند جاى تمهید القواعد بدان تصریح نموده است که ذهب المتاخرون من المشائین الى ان الحقیقه الواجبه هى الطبیعه الخاصه التى هى فرد من افراد الوجود المطلق و مقابل للوجودات الخاصه الممکنه الخ . ما این حدس را سخت راسخ و ثاقب و مصیب مى بینیم و در رساله انه الحق ، بخصوص در رساله وحدت ، از دیدگاه عارف و حکیم بتفصیل و مستوفى در این موضوع توحیدى بحث نموده ایم ، چنانکه ما را از ورود بحث آن در اینجا بى نیاز گردانیده است . و کلمات دیگر جناب شیخ در موارد دیگر شفاء، در رد آراء عارفان ، نیز موید گفتار ماست . فتبصر.
و آنکه فرمود: نخست تظاهر به حکمت مى نمودند الخ ، آرى آنان ابتداء به ممشاى متاخرین از مشاء بودند و چون توحید آنان را تنزیهى عین تشبیه یافتند و همچنین در امهات مسائل حکمیه متعالیه آراى آنان را ناتمام دیدند، مستبصر شدند و به قول حق قایل شدند، چنانکه خود شیخ رئیس ‍ در مساله اتحاد عاقل به معقول و مساله تجرد برزخى خیال و مساله تجرد برزخى نفوس حیوانات عجم ، که هر یک را در جاى مربوط به خودش ‍ عنوان کرده ایم و در آن بحث نموده ایم .